53 Posiedzenie Sejmu - Wiceminister Grodyński

26 lutego 1929 r. - 53 posiedzenie Sejmu

Wiceminister Skarbu Tadeusz Grodyński

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Skarbu pan Tadeusz Grodyński:

      Wysoka Izbo ! W związku z oświadczeniem pana Marszałka Jana Woźnickiego, stwierdzającym cyfrowo, że przekroczenie budżetu w roku 1927/28 jest pierwszym wypadkiem w dziejach skarbowości polskiej, mam zaszczyt oświadczyć, co następuje:

      Rok 1924, który był pierwszym rokiem, w którym obowiązywał uchwalony przez Izby Ustawodawcze budżet, był oparty na trzech ustawach: ustawie skarbowej z lipca 1924 r., następnie na dodatkowej ustawie skarbowej, czyli ustawie o dodatkowych kredytach, wniesionej wprawdzie przez Rząd w październiku 1924 r., ale uchwalonej ustawowo dopiero 19 grudnia 1924 r., a ogłoszonej w Dzienniku Ustaw 30 stycznia 1925 r., a więc po upływie okresu budżetowego, i wreszcie z trzeciej ustawy, wniesionej przez Rząd już po upływie okresu budżetowego, a uchwalonej 22 lipca 1925 r. Zatem te dwie ostatnie ustawy zawierały zatwierdzenia ex post wydatków, które były dokonane przez ówczesny Rząd, przed ustawodawczym ich zatwierdzeniem.

      Jeżeli dalej poddamy głębszej analizie te ustawy, to musimy skonstatować, że w pierwszej ustawie skarbowej dodatkowej na rok 1924 jest postanowienie, zawarte w art. 2 ustawy, które brzmi: „ogólna suma kredytów ustalonych w budżecie na rok 1924 w kwocie 1.592,3 miliona zł nie może ulec zwiększeniu mimo postanowień art. 1 niniejszej ustawy (to jest mimo przyznania kredytów dodatkowych), co winno być osiągnięte wskutek oszczędności, uzyskanych drogą przepisanego w art. 5 ustawy skarbowej na rok 1924 miesięcznego ustalania wysokości kredytów.”

      Tymczasem według zamknięć rachunkowych, które Wysokiej Izbie przedłożone zostały za rok 1924, rzeczywiste wydatki w roku 1924 wynosiły 1.655,9 miliona zł, a więc o 63,6 miliony więcej, niż na to pozwalał art. 2 wspomnianej przeze mnie ustawy skarbowej. Wskutek tego, mimo iż w poszczególnych częściach budżetu, o czym mówi wstęp do zamknięć rachunkowych na rok 1924, były oszczędności w stosunku do budżetu, to jednak ogólna suma wydatków państwowych w 1924 przekroczyła sumę, do której Rząd był upoważniony. Rzecz się miała w ten sposób, że pozwolono wydatkować w drodze kredytów dodatkowych w pewnych paragrafach pod warunkiem, że ogólna suma budżetu przez zmniejszenie wydatków w innych paragrafach nie będzie przekroczona, jednak mimo to, ta ogólna suma budżetu została przekroczona . Wobec tego nie można mówić o oszczędnościach w gospodarce budżetowej w roku 1924, które by były zgodne z ustawą skarbową, tym mniej, że jak wiadomo, gospodarka budżetowa roku 1924 została zamknięta niestety deficytem wynoszącym 190 milionów zł.

      Rok 1925 miał ustawę skarbową i w trakcie wykonywania budżetu na rok 1925 dokonano szeregu całego przekroczeń, których legalizację zaproponował Rząd obecny wnioskiem swoim z listopada 1926 r. Projekt ten został ustawodawczo zatwierdzony 13 lipca 1927 r., a więc w półtora roku po dokonaniu tych zmian budżetowych, które były niezgodne z budżetem.

      A teraz co się tyczy liczb. Rzeczywiście cyfra 158 milionów złotych, o której marszałek Woźnicki mówił, ta cyfra przekroczeń w 1925 roku jest ścisła. Mianowicie mam przed sobą Dziennik Ustaw Nr 83 „ustawa skarbowa z dnia 13 lipca 1927 r. o zmianach w budżecie na rok 1925”. Postanawia ona, że w granicach ogólnej kwoty kredytów ustalonej na 1925 r. na 2.169.850.221 zł, wprowadza się w poszczególnych częściach, działach i paragrafach zmiany, uwidocznione w załączniku do ustawy.

      Załącznik opiewa w sposób następujący: „Wydatki zmniejsza się o sumę 148.227.000 zł, wydatki zwiększa się o taką samą sumę”. Cyfry, które pan Marszałek przytoczył, ze wstępu do zamknięć rachunkowych za rok 1924, są rezultatem netto tych cyfr, to znaczy, jeżeli wydatki zwyczajne zostały zmniejszone o 70 milionów, a równocześnie zwiększone o 139 milionów, to podano rezultat netto – ostateczne zwiększenie 69 milionów. Natomiast wydatki nadzwyczajne zmniejszono o 77 milionów i równocześnie zwiększono o 4 miliony; rezultat jest ten, że ostatecznie zmniejszono je o okrągło 73 miliony.

      I oto są te cyfry, które są w zupełnej zgodzie z kwotą kredytów dodatkowych, przyznanych w ustawie skarbowej w kwocie 148 milionów. Otóż kwota 148 milionów, to jest ta kwota, która została wydatkowana w ten sposób, że równocześnie zmniejszono cały szereg wydatków, posiadających istotne produkcyjne znaczenie, jako to rezerwę zaopatrzenia wojska, cały szereg wydatków na reformę rolną itp., żeby móc zwiększyć wydatki zwyczajne. Rzeczywiście wydatki netto roku 1925 były niższe, niż globalna suma budżetu,jednak w obrębie tej sumy przekroczenia budżetu były dokonywane przed ich legalizacją.

      Wreszcie pozwolę sobie stwierdzić jeden fakt. Jeżeli mówi się o wykonaniu budżetu z roku 1925 i porówna się z rokiem 1927/28, to należy nie zapominać także o stronie dochodowej budżetu. Po stronie dochodowej w roku 1925 w preliminarzu widniała suma 2.157 milionów, a uzyskane rzeczywiście dochody wynoszą 1.900 milionów. Niedobór w dochodach wyniósł zatem w 1925 roku 256 milionów i dlatego też rok 1925 zamknął się deficytem, mimo że art. 3 ustawy skarbowej na rok 1925 stanowił, iż „na pokrycie wydatków w kwocie 2.165 milionów, która to kwota drogą miesięcznego ustalania kredytów winna być dla osiągnięcia równowagi budżetowej zmniejszona, służą dochody w łącznej kwocie 2.157 milionów zł.” Preliminowane dochody nie zostały jednak osiągnięte, i wskutek tego nie został dotrzymany wyraźny nakaz równowagi budżetowej, zawarty w art. 3 ustawy skarbowej na 1925 rok.

      Wreszcie, gdy chodzi o rok 1926, to i wtenczas przekroczenia były legalizowane w ustawach o prowizoriach budżetowych ex post. O tym mówią daty. Jeżeli weźmiemy pod uwagę pierwsze prowizorium na 1926 rok, to w stosunku do I kwartału 1926 r. ustawa skarbowa z dnia 31 marca 1926 r. zatwierdza zwiększenie wydatków o 23,7 miliona zł, a więc legalizacja nastąpiła ex post, bo ostatniego dnia okresu, za który te wydatki zwiększono. To samo miało miejsce w kwietniu 1926 r., ustawa i prowizorium z 30 kwietnia zwiększa prowizorium za kwiecień o 3.650.000 zł. A potem ustawa z 1 lipca 1926 r. zwiększa w tył, bo już po upływie prowizorium budżetowego, wydatki z maja i czerwca również o kwotę 6.449.000 zł. W ten sposób przedstawia się stan faktyczny co do przekroczeń budżetowych w latach ubiegłych.

     Po przemówieniu Podsekretarza Stanu Tadeusza Grodyńskiego głos zabrał, w imieniu klubu BBWR Pan Poseł Adam Krzyżanowski. TEKST

Wykaz wszystkich aktów ustawowych dotyczących budżetów lat 1923 – 1929.

Proponuję posty o podobnej tematyce:

MINISTRA CZECHOWICZA SPRAWA

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA ROKU 1929

Ponadto polecam korzystanie ze stale uzupełnianych indeksów:

ALFABETYCZNY INDEKS OSOBOWY

ALFABETYCZNY INDEKS MIEJSCOWOŚCI

MIEJSCOWOŚCI – UKŁAD WOJEWÓDZKI

INDEKS PAŃSTW

KALENDARIUM