SPRAWOZDANIE KOMISJI PRAWNICZEJ
o wnioskach Związku Parlamentarnego PPS z 24 kwietnia 1928 (druk 42), Klubu Narodowego z 31 października 1928 (druk 250), PSL „Wyzwolenia” z 5 grudnia 1928 (druk 340) i Stronnictwa Chłopskiego z 14 grudnia 1928 (druk 367), zmierzających do zmiany licznych postanowień Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju Sądów powszechnych (Dz. U. R. P. Nr 12, poz.93).
Sprawą organizacji sądownictwa nie po raz pierwszy zajmuje się Wysoki Sejm. Jeszcze 2 maja 1924 Ministerstwo Sprawiedliwości przedłożyło Sejmowi projekt ustawy „o sędziach i prokuratorach sądów ogólnych, a 23 maja 1925 projekt „Ustawy o Sądach Powszechnych”, oparty na projekcie Komisji Kodyfikacyjnej.
Rozporządzenie Prezydenta materię poruszoną we wspomnianych projektach unormowało w jednym akcie, przy czym cały szereg postanowień dawnych projektów uległ zmianie w kierunku wzmocnienia wpływu administracji sądownictwa.
Rozporządzenie to, jeszcze zanim je opublikowano i następnie po ogłoszeniu, stało się przedmiotem żywej krytyki ze strony zrzeszeń sędziowskich i wywołało szereg publikacji, wskazujących zawarte w rozporządzeniu sprzeczności z postanowieniami Konstytucji, niejasności, wskazując wprost normy niebezpieczne dla niezawisłości sędziowskiej i przyszłości sądownictwa.
Jasną jest tedy rzeczą, iż sprawa Rozporządzenia stała się też przedmiotem żywego zainteresowania i szczegółowego badania w sferach poselskich i że w sprawie nowelizacji tego aktu złożyło kilka klubów wnioski do laski marszałkowskiej, wymienione na czele tego sprawozdania.
Zdając sobie sprawę z niemożności ukończenia pracy przed 1 stycznia 1929 r., wystąpiła Komisja przed Wysokim Sejmem z wnioskiem o odroczenie dnia wejścia w życie wspomnianego aktu o jeden rok. Wysoki Sejm, podzielając przedstawione wówczas motywy tego wniosku, projekt ustawy odraczającej przyjął przeważającą większością głosów w trzecim czytaniu w dniu 18 grudnia 1928. Niestety Senat mimo odbytego w dniu 19 grudnia posiedzenia, sprawy tej na tym posiedzeniu nie załatwił, po czym Rząd 1 stycznia „Prawo o ustroju sądów powszechnych” w brzmieniu Rozporządzenia Prezydenta wprowadził w życie.
Komisja prawnicza ukonstytuowała się w nowym Sejmie podobnie jak inne komisje dopiero 25 kwietnia 1928 i odbyła do końca wiosennej sesji 15 posiedzeń, zajmując się przede wszystkim wnioskami w sprawie nowelizacji Rozporządzenia Prezydenta o dzienniku ustaw i sprawą amnestii, wobec rozbieżności zdań bardzo trudną i zawiłą, która pochłonęła kilka posiedzeń. Dlatego sprawa o ustroju sądów powszechnych znalazła się na porządku obrad Komisji dopiero 24 maja 1928, a ze względu na rozmiar materiału i konieczność przygotowania obszerniejszej noweli przekazana została Podkomisji złożonej z 8 członków.
Zanim jednak zdołał referent przygotować swe wnioski, nastąpiło nagłe zamkniecie sesji sejmowej w połowie czerwca 1928 i dlatego Podkomisja mogła przystąpić do pracy dopiero w nowej sesji, rozpoczętej 31 października 1928. Przedmiotem obrad Podkomisji były wymienione na czele 4 wnioski (wniosek PPS 31 artykułów, wniosek Klubu Narodowego 98 artykułów, Wyzwolenia 7 artykułów i Stronnictwa Chłopskiego 69), a gdy uwzględni się, że samo Rozporządzenie liczy 299 artykułów, to okaże się, że przedmiotem narad Podkomisji było właściwie rozporządzenie w całej swej rozciągłości.
W okresie od 10 listopada 1928 do 15 stycznia 1929 odbyła Podkomisja 14 posiedzeń, po czym rezultaty swych obrad przedstawiła Komisji prawniczej, która obradowała nad tym samym przedmiotem w dniach 16, 17 i 22 stycznia 1929.
Zaprojektowane zmiany podyktowane zostały koniecznością zachowania konstytucyjnie zagwarantowanych podstaw niezależności sędziowskiej, które w poszczególnych przepisach rozporządzenia zostały poważnie zachwiane. Do tych przepisów należą: art. 2, 5, 72, 87, 102, 261 i 284. W tych postanowieniach zostały też dokonane zmiany, mające na celu ugruntowanie niezależności sędziowskiej w organizacji sądów powszechnych. Nie może bowiem być mowy o praworządności w Państwie, gdy sędzia jest uzależniony od administracji, gdy nie tylko w rzeczy samej, w której wydaje swoje decyzje i wyroki, lecz także w sprawie przeniesienia swojego na inne miejsce służbowe lub w stan spoczynku, zależny jest od swobodnej oceny czy też dowolności władz administracyjnych. Dlatego troską Komisji było stworzenie silnych rękojmi ustawowych, które by sędziego uchronić mogły od nadużyć organów administracyjnych, dzierżących w swych rękach zarząd sprawiedliwości.
Inne zmiany wywołane zostały obawą, że na podstawie art. 87 §§ 1 i 2 umożliwionym zostanie dostęp do sądownictwa nawet na kierownicze stanowiska osobom, nienależycie przygotowanym do wykonywania urzędu sędziowskiego. Wobec tego Komisja w szeregu przepisów wzmocniła wpływ zgromadzeń ogólnych sędziów na nominację, a nadto skreśliła § 2 art. 87, dający możność przejścia urzędnikom wszystkich działów administracji państwowej bezpośrednio do sądownictwa, nawet na najwyższe stanowiska.
Komisja rozszerzyła ponadto znacznie kompetencje sędziów pokoju, wybieranych przez ludność, tudzież zmieniła przepis, nakładający a gminy obowiązek ponoszenia kosztów związanych z wyborem i urzędowaniem sędziów pokoju. Komisja wychodziła bowiem z założenia, że jest rzeczą niesprawiedliwą przerzucanie na gminy ciężarów i obowiązków, związanych z wymiarem sprawiedliwości, który należy do najistotniejszych zadań Państwa.
Są wreszcie w powołanym rozporządzeniu przepisy i luki, które przedstawiciel Rządu Pan Minister Sprawiedliwości przyznał, przypisując je przeoczeniom.
Tutaj należy przepis art. 50 § 1. Przepisy te zostały już to zmienione, już to uzupełnione.
W załączonym projekcie nazwa sądów „grodzkich” została zmieniona na sądy „powiatowe”, wbrew stanowczemu sprzeciwowi Pana Ministra Sprawiedliwości. W tym względzie panowie wnioskodawcy ze Stronnictwa Chłopskiego wskazali na to, że nazwa sąd „grodzki” jest archaiczna i budzi w umysłach ludności wiejskiej wspomnienia owych czasów, kiedy wszelkie prawa, przywileje i wymiar sprawiedliwości miały swą siedzibę w grodzie, podczas gdy ludność wiejska praw była pozbawiona. Pan Minister Sprawiedliwości przeciwstawił tym argumentom wnioskodawców wzgląd na ogromne koszta i komplikacje, które spowoduje zmiana nazwy sądu. Od 1 stycznia 1929 r. bowiem sądy urzędują jako „grodzkie”, wszystkie druki i pieczęcie i wyroki opatrzone są tą nazwą. Komisja większością głosów przychyliła się do wniosku Stronnictwa Chłopskiego.
Wobec tego Komisja wnosi: Wysoki Sejm raczy uchwalić załączoną ustawę wraz z rezolucjami.
REZOLUCJE
1) Sejm wzywa Rząd, aby przedłożył w przeciągu trzech miesięcy projekt ustawy o uposażeniu sędziów i prokuratorów, zapewniający wydatna poprawę ich materialnego bytu.
2) Sejm wzywa Rząd, aby przedłożył w przeciągu sześciu miesięcy projekt ustawy, rozszerzający kompetencję sędziów pokoju na drobniejsze sprawy karne oraz przedłożył projekt ustawy postępowania w tych sprawach.
3) Sejm wzywa Rząd, aby w przeciągu sześciu miesięcy przedłożył projekt ustawy, wprowadzającej instytucję ławników do sądów grodzkich w sprawach karnych i działowych, jako też do sądów pokoju,
4) Wzywa się Rząd, aby przy układaniu list przysięgłych przez komisje okręgowe przestrzegał zasady, w myśl której na obszarach zamieszkałych przez najmniej 20 proc. ludności nie polskiej ustanawiać należy przysięgłymi w miarę możności osoby, władające również językiem tejże mniejszości.
Przewodniczący: Dr Jan PIERACKI.
Sprawozdawca: Dr Herman LIEBERMAN.
Warszawa, 22 stycznia 1929 r.
| Proponuję posty o podobnej tematyce: |
| SĄDOWNICTWO |
| MNIEJSZOŚCI NARODOWE I WYZNANIOWE |
| PARLAMENT |
| Ponadto polecam korzystanie ze stale uzupełnianych indeksów: |
| ALFABETYCZNY INDEKS OSOBOWY |
| ALFABETYCZNY INDEKS MIEJSCOWOŚCI |
| MIEJSCOWOŚCI – UKŁAD WOJEWÓDZKI |
| INDEKS PAŃSTW |
| KALENDARIUM |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz