Jak się z żebractwem i włóczęgostwem walczyło

Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej
z dnia 25 maja 1929 r.
wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości i Ministrem Spraw Wewnętrznych o organizacji przytułków, domów pracy dobrowolnej i przymusowej.

Na podstawie art. 30, 31, ustępu 2 art. 32 i art. 33 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 października 1927 r. o zwalczaniu żebractwa i włóczęgostwa (Dz. U. R. P. Nr 92, poz. 823) zarządza się co następuje:

Przytułki

§ 1. Powiatowe związki komunalne i miasta wydzielone z powiatowego związku komunalnego organizują i utrzymują odpowiednią ilość przytułków, zależnie od faktycznych potrzeb.
Właściwe władze związków komunalnych powołują na wniosek Powiatowej (Miejskiej) Komisji Opieki Społecznej patronaty przytułków spośród działaczy i opiekunów społecznych w składzie 3 – 5 członków, uchwalają regulaminy patronatu oraz sprawują kontrolę nad gospodarką przytułku.
§ 2. Patronat ma prawo:
a) wglądania w prowadzenie przytułku, a w szczególności komunikowania swoich opinii kierownikowi przytułku, składania wniosków i spostrzeżeń władzy kontrolującej przytułku oraz opiniowania budżetu i sprawozdań kierownika;
b) współdziałania z kierownikiem w ramach regulaminu przytułku;
c) składania kierownikowi motywowanych opinii w sprawie zwalniania z przytułku pensjonariuszy przymusowo tamże umieszczonych;
d) załączania motywowanych opinii do wniosków kierownika przytułku, składanych sądowi w przedmiocie zwolnienia pensjonariusza z przytułku w wypadku recydywy.
Członkowie patronatu mają prawo wstępu do przytułku.
§ 3. Na czele przytułku stoi kierownik, mianowany przez władzę związku komunalnego. Kierownikowi podlega cała gospodarka przytułku i personel.
Kierownik jest odpowiedzialny za całość gospodarki zakładu, a ponadto zwalnia bądź stawia do sądu wnioski w przedmiocie zwolnienia pensjonariuszy, umieszczonych przymusowo w przytułku oraz ma prawo nakładania kar porządkowych.
§ 4. W przytułkach umieszcza się osoby, wymienione w art. 8 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 14 października 1927 r., bądź na mocy wyroku sądowego, bądź decyzji władzy związku komunalnego, przy czym osoby umieszczone w przytułku z tytułu opieki społecznej mają prawo wychodzenia z przytułku oraz prawo jego opuszczenia.
§ 5. W przytułku winny być zorganizowane roboty odpowiednie do stanu fizycznego pensjonariuszy, stwierdzonego przez lekarza, zapewniona opieka religijna i pomoc lekarska.
Za pracę w warsztatach pensjonariusze otrzymują wynagrodzenie w formie premii pieniężnych. Wysokość premii zależy od rodzaju pracy i wykazanej pilności. Pensjonariusze nie pracujący z powodu choroby lub niedołęstwa, winni otrzymywać pewną drobną kwotę na osobiste wydatki.
Wysokość premii ustalona przez związki komunalne podlega zatwierdzeniu wojewody, a w stosunku do m. st. Warszawy – zatwierdzeniu Ministra Pracy i Opieki Społecznej.
Ustalone premie mogą być zmienione zależnie od zmiany warunków.
§ 6. Pensjonariusze za przekroczenia regulaminu podlegają karom porządkowym.
§ 7. Na 14 dni przed opuszczeniem przytułku przez pensjonariusza, kierownictwo przytułku obowiązane jest zawiadomić o tym gminę, zobowiązaną do trwałej opieki nad opuszczającym przytułek celem roztoczenia nad nim opieki w myśl przepisów o opiece społecznej.
Dom Pracy Dobrowolnej.
§ 8. Wojewódzkie związki komunalne, względnie międzykomunalne organizują i utrzymują domy pracy dobrowolnej, wyznaczają w nich patronaty oraz uchwalają regulamin tychże patronatów.
(…)
§ 11. Dom pracy dobrowolnej organizuje takie działy pracy, które jednocześnie szkolą pracujących w pewnym rzemiośle lub fachu, zapewnia opiekę religijną oraz opiekę lekarską, a nieletnim opiekę moralną przez powołanie do zakładu specjalnego wychowawcy lu wychowawczyni.
§ 12. Pracujący w domu pracy dobrowolnej zamieszkują na terenie zakładu, w wyjątkowych wypadkach mogą jednak, za zezwoleniem kierownika, mieszkać poza zakładem.
§ 13. Pensjonariusze, mieszkający w obrębie zakładu, w razie przekroczenia regulaminu, podlegają karom porządkowym. W razie trwałej niepoprawności, pensjonariusz podlega wydaleniu.
§ 14. Do domu pracy dobrowolnej będą przyjmowani skierowani przez władzę związku komunalnego:
a) żebracy i włóczędzy, wykazujący się kartą zwolnienia z domu pracy przymusowej;
b) byli więźniowie, wykazujący się kartą zwolnienia z więzienia;
c) osoby u których, na podstawie badania lekarskiego stwierdzono zmniejszoną zdolność do pracy, w tym stopniu, iż wyklucza całkowicie bądź bardzo zmniejsza szanse otrzymania pracy z wolnego najmu;
d) w razie wolnych miejsc, wszystkie inne osoby, o ile nie mogą uzyskać innej pracy i nie pobierają świadczeń ubezpieczeniowych, zabezpieczeniowych, emerytalnych bądź inwalidzkich.
Praca warsztatowa trwa 8 godzin dziennie.
§ 15. Pensjonariusze domu pracy dobrowolnej otrzymają za pracę stosowne wynagrodzenie, zależne od jej rodzaju i wykazanej umiejętności i pilności.
Wysokość wynagrodzenia w poszczególnych zakładach określają zarządzenia Ministra, na wniosek związku samorządowego, zaopiniowany przez wojewodę.
Mieszkający na mieście otrzymują oprócz zwykłej płacy dodatek dzienny równy kosztom dziennego utrzymania jednej osoby w domu pracy dobrowolnej.

Domy Pracy Przymusowej.
(...)
§ 18. Dla kierownika domu pracy przymusowej poza kwalifikacjami ogólnymi, wymaganymi od kierowników zakładów opiekuńczych, pożądane jest posiadanie kwalifikacji specjalnych, a w szczególności obeznanie z działem więziennym. Kierownika domu pracy przymusowej zatwierdza Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
§ 19. Do domu pracy przymusowej przyjmowani są żebracy i włóczędzy skierowani tam przez sąd na czas określony w wyroku, nadto inne osoby skierowane tam bądź na mocy wyroku sądowego, bądź na mocy zarządzenia władz administracji ogólnej (władzy policyjnej).
§ 20. Za utrzymanie internowanych, nie będących żebrakami lub włóczęgami, właściwy związek komunalny utrzymujący dom pracy przymusowej otrzymuje stosowne opłaty z budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości, względnie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
§ 21. Dom pracy przymusowej organizuje działy pracy, które jednocześnie szkolą pracujących w odpowiednim rzemiośle lub fachu.
(…)
§ 23. Każdy internowany przy przyjmowaniu, winien podać dane co do wszystkich ważniejszych okoliczności życiowych. Dane te w razie potrzeby podlegają sprawdzeniu z urzędu.
Następnie internowany podlega oględzinom lekarskim, zostaje wykąpany oraz dostaje ubranie, bieliznę i obuwie zakładowe. Mężczyźni nadto winni być ostrzyżeni i ogoleni. Rzeczy prywatne internowanego podlegają dezynfekcji i dezynsekcji i kierowane do magazynu zakładowego, względnie niszczone, o ile ich stan tego wymaga. Z przyjęcia rzeczy względnie zniszczenia sporządza się protokół, który podpisuje urzędnik oraz sam internowany, o ile umie pisać, o ile zaś nie umie – inna osoba przez tegoż upoważniona. Przy opuszczaniu zakładu internowany kwituje z odbioru złożonych rzeczy i pieniędzy, zaś o ile rzeczy zostały zniszczone – dostaje w zamian inne ubranie, bieliznę i obuwie.
§ 24. Internowani winni być podzieleni na oddział męski i żeński. Każdy oddział dzieli się ponadto na sekcje, zależnie od wieku i sprawowania się internowanych, a mianowicie:
1 sekcja – internowani w wieku od 17 do 21 lat;
2 sekcja – internowani za żebractwo i włóczęgostwo lub z wyroków sądowych;
3 sekcja – krnąbrni i niepoprawni z sekcji 2.
Regulamin sekcji 3 winien być najsurowszy.
Internowany z sekcji 3 w razie dobrego sprawowania się może być przeniesiony do sekcji 2.
Internowani z sekcji 1 nie mogą być przenoszeni do innej sekcji – w razie ciężkich przekroczeń winni być izolowani na czas przewidziany w niniejszym rozporządzeniu.
§ 25. Każdy internowany winien otrzymać osobne łóżko z pościelą, szafkę, ręcznik, bieliznę zakładową, obuwie i t. p. Internowany odpowiada porządkowo za czystość i stan tych rzeczy.
§ 26. Każdy internowany, o ile stan zdrowia na to pozwala podlega co tydzień kąpieli, oraz powinien co tydzień zmienić bieliznę osobistą.
Bielizna pościelowa winna być zmieniana najmniej co 3 tygodnie.
§ 27. Internowani winni pozostawać pod stałym nadzorem lekarza.
Niezależnie od tego każdy internowany winien być co miesiąc poddany badaniu lekarskiemu, a w razie potrzeby mieć zapewnioną pomoc lekarską.
§ 28. W razie wypadku lub podejrzenia o chorobę zaraźliwą, internowany, do czasu przekazania go do szpitala, winien być separowany, w tym celu przy izbie chorych winno być stosowne pomieszczenie.
§ 29. Czystość i porządek winny być ściśle przestrzegane. Prace z tym związane internowani wykonują zgodnie z wyznaczonymi dyżurami.
§ 30. Praca warsztatowa trwa 8 godzin. W rozkładzie dnia winny być uwzględnione godziny, przeznaczone na naukę, religię i zaspokojenie potrzeb kulturalnych. Nadto nieletni winni mieć zapewnioną opiekę moralną przez powołanie do zakładu specjalnego wychowawcy lub wychowawczyni.
§ 31. Do wynagrodzenia za pracę internowanego ma zastosowanie § 15 niniejszego zarządzenia, z tym, że na rękę wypłaca się internowanym 1/4 zarobku na drobne wydatki, zaś 3/4 zapisuje się na imienny rachunek – tę część internowani otrzymują przy opuszczaniu zakładu.
§ 32. Osobom obcym wstęp do domu pracy przymusowej jest bez zezwolenia kierownika lub władzy nadzorczej wzbroniony.
Odwiedzający nie mogą przynosić ze sobą żadnych przedmiotów ani żywności bez zezwolenia kierownika, jak również nie mają prawa komunikowania się z innymi internowanymi.
Z obrębu zakładu nie może być wyniesiony żaden przedmiot bez zezwolenia kierownika.
§ 33. Przed opuszczeniem zakładu przez internowanego, kierownictwo zobowiązane jest zaproponować internowanemu umieszczenie w domu pracy dobrowolnej, bądź też zarejestrowanie się w Państwowym Urzędzie Pośrednictwa Pracy.
W razie odmowy przez internowanego pójścia do domu pracy dobrowolnej kierownictwo zakładu zawiadamia na 14 dni przed terminem opuszczenia zakładu przez internowanego gminę, zobowiązaną do trwałej opieki, celem roztoczenia nad nim stosownej opieki w myśl przepisów o opiece społecznej.
§ 34. Dom pracy przymusowej posiada własną straż, uzbrojoną, na czele której stoi naczelnik straży, podlegający bezpośrednio kierownikowi zakładu.
Straż pełni służbę wewnętrzną w zakresie bezpieczeństwa, służbę wartowniczą oraz konwojuje internowanych na zewnątrz zakładu.
Na polecenie kierownika zakładu straż przeprowadza kontrolę dzienną i nocną całego zakładu.
Na oddziale żeńskim straż pełnią dozorczynie.
W razie koniecznej potrzeby straż (dozorczynie) używa siły dla zapewnienia porządku i bezpieczeństwa w obrębie zakładu.
Postanowienia porządkowe.

§ 35. Za przekroczenia regulaminu wewnętrznego internowani podlegają karom porządkowym, wymierzanym w zależności od okoliczności czynu i stopnia winy. Internowanym zasługującym na wyróżnienie z powodu swego nienagannego zachowania się mogą być udzielane ulgi i nagrody.
§ 36. Internowani podlegają następującym karom:
a) naganie;
b) pozbawieniu ulg;
c) pozbawieniu prawa rozporządzenia zarobkiem, względnie jego częścią na przeciąg do 4 tygodni;
d) pozbawieniu zarobku za pracę na czas do 2 tygodni;
e) twardego łoża na czas do 1 tygodnia;
f) samotnego zamknięcia w celi na czas do 2 tygodni.
§ 37. Internowani mogą otrzymywać indywidualnie lub grupami następujące ulgi i nagrody:
a) pochwałą w obecności internowanych, ewentualnie łącznie z zapisaniem jej do akt personalnych internowanego;
b) polepszenie warunków pobytu;
c) przedstawienie wniosku do sądu o przedterminowe zwolnienie;
d) otrzymanie zapomogi lub narzędzi pracy przy zwolnieniu.
(…)
Zawezwanie pomocy policyjnej.

§ 40. W wypadkach zagrażających bezpieczeństwu w domu pracy przymusowej kierownik zakładu powinien wezwać pomoc policyjną.

Minister Pracy i Opieki Społecznej: Aleksander Prystor.
Minister Sprawiedliwości: Stanisław Car
Minister Spraw Wewnętrznych: Sławoj Składkowski

Proponuję posty o podobnej tematyce:
POLICJA
CIEKAWOSTKI 1929
Ponadto polecam korzystanie ze stale uzupełnianych indeksów:
ALFABETYCZNY INDEKS OSOBOWY
ALFABETYCZNY INDEKS MIEJSCOWOŚCI
MIEJSCOWOŚCI – UKŁAD WOJEWÓDZKI
INDEKS PAŃSTW
KALENDARIUM

Brak komentarzy: